Hiện tượng Koebner là gì?

Hiện tượng Koebner lần đầu được mô tả bởi Heinrich Koebner (1828-1904), một trong những bác sỹ da liễu nổi tiếng nhất thế kỷ 19. Những quan sát và nghiên cứu đầu tiên của ông khởi nguồn từ những bệnh nhân có vẩy nến tiến triển tại vùng trầy da, vết cắn và vết săm và ông đã công bố những khám phá này lần đầu vào năm 1876. Tuy nhiên, định nghĩa này đã được mở rộng với những tổn thương tiến triển sau chấn thương ở những bệnh nhân không có viêm da trước đó. Một vài bệnh lý da, ví dụ như lichen phẳng, bạch biến và bệnh Darier cũng có thể có hiện tượng Koebner. Hiện tượng Koebner xuất hiện ở khoảng 25% số người mắc vẩy nến sau các chấn thương khác nhau, nhưng tỷ lệ này có thể còn cao hơn do bệnh nhân có thể không nhận thấy các biến cố sang chấn nguyên phát (ví dụ vết côn trùng cắn) và do đó không ghi nhận được hiện tương Koebner ở những đối tượng này.¹

Hiện tượng Koebner có thể biểu hiện trên các đối tượng sau đây:
(1)  có tổn thương cơ học hoặc tổn thương nhiệt – do vết  cắn động vật, vết bỏng, điện giật, vết đạn bắn, vết côn trùng cắn, do lạnh, nứt kẽ, vết loét, vết cắt móng tay, đi giấy dép chật, áp lực, vết cạo, phẫu thuật ghép da, rạch da, chụp XQ, bỏng nắng, vết sắm (chấn thương)²

(2)  có các bệnh lý da liễu – mụn/nhọt, viêm da, viêm da dạng herpes, bệnh nấm da, viêm da tã lót thứ phát do nhiễm nấm Candida, chàm da, u nang biểu bì, viêm nang nông, Herpes simplex, Herpes zoster, li-chen phẳng, viêm mạch bạch huyết, sởi, ban hạt kê, viêm da thần kinh quanh hậu môn, vảy phấn hồng, vẩy nến, ghẻ, viêm da tiết bã, thủy đậu, bạch biến.²

(3)  có các phản ứng ngứa hoặc dị ứng – xuất hiện sau khi tiêm vaccine BCG (phòng lao), test lao trên da, sau nhuộm tóc, tiêm phòng vaccine cúm, nhạy cảm ánh sáng, test áp da dương tính, sau test lẩy da, xăm (dị ứng mực xăm), mày đay², và

(4)  đang điều trị theo các liệu pháp– liệu pháp Grenz ray, sử dụng tia xạ “mềm” hoặc “siêu mềm”, liệu pháp xạ trị Rơn-ghen, bôi iod, điều trị tia cực tím.²

Tổn thương vẩy nến thường hình thành trong vòng từ 10-20 ngày sau biến cố chấn thương (nhưng có thể thay đổi từ 3 ngày cho đến 2 năm). Tuy nhiên, nó thường trùng khớp với giai đoạn phục hồi tổn thương. Điều này rất có ý nghĩa gợi ý rằng ở những cá nhân mắc bệnh, da vẫn có thể phát triển bình thường ngay trước khi mắc các yếu tố chấn thương khởi phát^3,4